2020-ի վերջին հայտնի դարձավ, որ Հայաստանի փոստային կապի ազգային օպերատորը թանկացնում է ծառայությունները։ Սակագների եռակի բարձրացումը ծանր հարված է հատկապես արտաքին շուկաների հետ աշխատող հայաստանյան փոքր բիզնեսին։
14 տարվա մասնավոր կառավարումից հետո «Հայփոստը» 2020-ին նորից անցավ պետական կառավարման։ Չնայած ծառայությունների թանկացումը բացատրվում է ֆինանսական դժվարություններով, ընկերությունը մեծ պլաններ ունի՝ նոր վարկային կազմակերպությունից մինչև երկնաքերի կառուցում։
«Հայփոստը» նորից պետության կառավարմամբ
2004 թ․ «Հայփոստը» հանձնվել էր հավատարմագրային կառավարման Լատվիայում գրանցված Converse Invest ընկերությանը։ Այսինքն՝ սեփականատերը մնացել էր պետությունը, բայց կառավարիչ դարձել էր մասնավոր ընկերություն։ Երկու տարի անց հավատարմագրային կառավարիչը փոխվեց։ Այս անգամ կառավարումը ստանձնեց Նիդերլանդներում գրանցված «ՀայՓոստ Թրասթ Մենեջմենթ» ընկերությունը, որի սեփականատերը արգենտինահայ գործարար Էդուարդո Էռնեկյանն էր։
Էռնեկյանի ընկերությունը կառավարում էր «Հայփոստը» 14 տարի, 2020 թ․ ապրիլին, սակայն, կառավարումը նորից վերադարձվեց պետությանը՝ Բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարարությանը։ Նույն այդ ժամանակ ընկերության գլխավոր գործադիր տնօրեն նշանակվեց Հայկ Կարապետյանը։
Փոխված սակագներ
Պետական կառավարման վերադառնալուց հետո «Հայփոստը» սկսեց վերանայել գործող սակագները։ Հայաստանի տարածքում թանկացավ նամակ ուղարկելը, փոխարենն ավելի էժան է ծանրոցների առաքումը։ Պատկերը այլ է միջազգային ուղղություններում։
2020-ի սեպտեմբերին համաձայնագիր կնքվեց «Պոչտա Ռոսսիի» ընկերության հետ, ինչի շնորհիվ մի քանի անգամ նվազեց դեպի Ռուսաստան ծանրոցների առաքման գինը։ Դեպի Մոսկվա և Մոսկվայի մարզ մինչև մեկ կիլոգրամ ծանրոց ուղարկելն այժմ արժե 2,950 դրամ, դեպի ՌԴ այլ շրջաններ՝ 6,000 դրամ։
Փետրվարի 17-ին հայտնի դարձավ, որ «Հայփոստը» պայմանավորվածություն է ձեռք բերել նաև Ֆրանսիայի «Լա Պոստ» փոստային օպերատորի հետ։ Դեպի Ֆրասիա առաքումների գինը մեկ կիլիգորամի համար նախկին 14,900-ի փոխարեն այժմ 9,900 դրամ է կազմելու, յուրաքանչյուր հաջորդ կիլոգրամի դիմաց՝ 2,900 դրամ, նախկին 6,000-ի փոխարեն։
Մյուս ուղղություններով, սակայն, 2021-ի հունվարից ծառայությունների գները բարձրացել են։ Դեպի ԵՄ մեկ կիլոգրամ ծանրոց այժմ հնարավոր է առաքել 14,900 դրամով, դեպի ԱՄՆ և Կանադա՝ 17,900 դրամով։
Մինչ այս փոփոխությունները «Հայփոստի» ծառայությունները տարածաշրջանում ամենից էժանն էին։ Վրաստանում մեկ կիլոգրամ ծանրոց ԱՄՆ հնարավոր է ուղարկել 109 լարիով կամ մոտ 17,000 դրամով։ Ադրբեջանից ԱՄՆ մեկ կիլոգրամ ծանրոցի առաքումն արժե 22,2 մանաթ կամ շուրջ 6,700 դրամ։
Թանկացումն առաջին հերթին հարվածում է արտաքին շուկանեի հետ աշխատող հայաստանյան փոքր բիզնեսին։ Բազմաթիվ անհատ ձեռներեցներ ու ընտանեկան բիզնեսներ, որոնք իրենց արտադրանքը հիմնականում ԵՄ և ԱՄՆ էին ուղարկում, տուժելու են գների փոփոխությունից։
Եվա Գևորգյան, In Art Studio կերամիկայի ստուդիայի համահիմնադիր
Մեզ համար ոչ թե երեք, այլ չորս անգամ է բարձրացել գինը։ Դեկտեմբերին մենք ուղարկում էինք երկու կիլոգրամը ամենաշատը 7,000 դրամով, հիմա մոտ 29,000 է։ Մեր ամենափոքր պատվերի քաշը 300 գրամ է, որովհետև կերամիկա է, ծանր է։ Առաջ այն ուղարկելը արժեր 3,000 դրամ, հիմա արդեն 15,000։
Ստուդիայում կերամիկայի դասընթացներ ունեինք և արտասահմանից պատվերներ էինք ստանում։ Հիմնականում ԱՄՆ-ից էին պատվիրում, բայց ամեն տեղ էլ ուղարկում էինք՝ Ֆրանսիա, Անգլիա, Լիտվա։ Համավարակի և պատերազմի հետևանքով դասընթացները դադարեցրել էինք ու կենտրոնացել պատվերների վրա, ու ոնց որ ամեն ինչ արդեն կարգավորվում էր։ Բայց «Հայփոստի» պատճառով պատվերներն էլ դադարեցին, ու ստուդիան ընդհանրապես փակվեց։
2015-ից էինք աշխատում, հիմնադիրները ես ու ամուսինս էինք, և երկու աշխատող ունեինք։ Միայն մենք չենք, շատերը կան, որ ստիպված եղան փակվել։
Արմինե Հարությունյան, Seeds of Wind զարդերի բրենդի հիմնադիր
Ես զարդեր եմ պատրաստում, վաճառում օնլայն խանութում և Ֆեյսբուքով։ Ամենաշատը պատվիրում են ԱՄՆ-ից։ Առաջ ընդունելի էր «Հայփոստով» ուղարկելու գինը։ Իմ պատվերների միջին քաշը սովորաբար մինչև 100 գրամ է, որի համար վճարում էի 1,600 դրամ, իսկ ամեն հաջորդ 100 գրամի համար ավելանում էր 500 դրամ։
Այսօր գնացի «Հայփոստ», իմ փաթեթի քաշը կազմեց 105 գրամ, ու վճարեցի նախ 4,000 դրամ, և այդ ավելացած 5 գրամի համար՝ ևս 2,000 դրամ։ Մահացու չէ իհարկե, բայց․․․
Եթե առաջ մարդ մտածում էր երկու առարկա գնի, կամ երեք, կամ չորս, հիմա մտածում է մեկը միայն վերցնի կամ ընդհանրապես չվերցնի, որովհետև տեսնում է, որ առաքման գինը ապրանքի գնի բավականին մեծ տոկոսն է կազմում։
Ներկայացուցիչ, Bambak.shop առցանց խանութ
Գրեթե չորս անգամ թանկացել է գինը մեզ համար. առաջ 2 կիլոգրամի համար մոտ 7,000 դրամ էինք վճարում, հիմա՝ 29,000։ Գրքերի համար սահմանված է հատուկ գին, բայց միևնույնն է, շատ թանկ է։ Իհարկե, պատվերների քանակի վրա ազդում է գինը։
Պատվիրում են այն մարդիկ, որոնք շատ են ուզում ունենալ հենց այդ արտադրանքը, որովհետև եթե օրինակ շապիկի վրա էթնիկ տարրեր չկան, ապա այդպիսի սովորական հագուստը շատ ավելի մատչելի գնով կարելի է գտնել։
Միակ ավելի էժան այլընտրանքը, որից մենք օգտվում ենք, «Օնեքս» ընկերությունն է, որը Ռուսաստան և ԱՄՆ ունի դռնից դուռ առաքում։
Դեռ փորձում ենք գոյատևել ու հույս ունենք, որ շուտով [առաքման ծառայություններ մատուցող - հեղ.] այլ ընկերություններ կբացվեն, որովհետև այսպես երկար մնալ չի կարող, չի կարելի հույսը միայն սփյուռքահայության բարության վրա դնել։
Նանա Մանուչարյան, Terracotta արվեստանոցների ցանցի հիմնադիր տնօրեն
Կարանտինի շրջանում շատ ենք տուժել, բոլորն են տուժել արվեստի ոլորտում։ Խանութները, որոնց հետ համագործակցում էինք, կամ ընդհանրապես փակվեցին, կամ մեր մասը փակեցին, որովհետև այն երբեք էլ ամենաեկամտաբերը չի եղել։ Մեզ ուղղակի տուփերով հետ էին հանձնում ապրանքը։ Այդ ժամանակ բացեցինք նոր բիզնես՝ տորթերի պատրաստում։ Դրա շնորհիվ միայն կերամիկայի ստուդիաները պահեցինք՝ կարողացանք վճարել մոտ տասը աշխատողի։
Շատ չէ, բայց ստանում էինք պատվերներ դրսից։ Այս փուլում դրանից էլ ենք զրկվում, քանի որ առաքման գինը ստացվում է ավելի թանկ, քան հենց իրը։
Ես փնտրել եմ «Հայփոստին» այլընտրանք, բայց չկա։ Ստացվում է, որ մեզ մոտ կապը մնացել է միայն Ռուսաստանի հետ, որտեղ գինը չի ավելացել, որոշ տեղերում նույնիսկ նվազել է։ Բայց ԱՄՆ-ի և Եվրոպայի սփյուռքը մնում է «դրսում»․ ո՛չ «Օնեքսը», ո՛չ էլ «Գլոբինգը» հարմար տարբերակներ չունեն։ Ու արդեն պատվերներ չենք ուղարկի դուրս․ չենք առաջարկի, չենք էլ գովազդի։ Ես ծրագրում էի մեր «Բարի կենդան» հագուստի բրենդի արտադրանքը առաջարկել արտասահմանում հայկական համայնքներին, բայց դա անիմաստ է դառնում, որովհետև առաքումը չափազանց թանկ է նստում նույնիսկ թեթև ապրանքների դեպքում։
«Հայփոստը» վնասով է աշխատել
Վերջին հինգ տարիներին «Հայփոստը» տարեկան շուրջ 825,000 փաթեթ և ծանրոց է առաքել Հայաստանի տարածքում, և շուրջ 290,000՝ դեպի արտերկիր։
