-Ո՞ւր եք գնում:
-Մեր երազանքի հետևից:
-Նստեք, կակրազ էդտեղով եմ անցնում։
- Where are you going?
-We are chasing our dreams.
- Hop in, I happen to be going that way.
Առավոտյան արթնացանք, անելու բան չկար, մտածեցինք` էս տարվա Վիշապի փակումը չանե՞նք։ Փողը կհերիքեր մենակ ճանապարհի սնիկերսին ու մի շիշ թարմ հանքային ջրին։ Որոշեցինք գնացքով գնալ, վերադառնալ ավտոստոպով։ Դե ոնց որ միշտ, մենք շատ բախտավոր էինք` գնացք չկար:
Մի 2 տարի առաջ ավտոստոպով Սևան պիտի գնայինք։ Ամառվա սկիզբ էր, ցուրտ ու քամոտ։ Մի մեքենա կանգնեց` մեծ գազել։ Պապիկը նայեց, ասեց նստեք, կտանեմ։ Նստեցինք, պարզվեց կարտոֆիլ ա տանում-բերում։ Մենք էլ խցկվեցինք։ Իջնելուց ասել էինք, որ մի 3 ժամից վերադառնալու ենք Երևան։ Իջանք, 3 ժամն անցավ ու մենք էլի ճանապարհին էինք. պարզվեց, պապիկը ժամ ա պահել ու ուղիղ 3 ժամից նույն տեղով անցել, որ մեզ վերցնի։ Լայն ժպիտով ու տաք-տաք տուն դարձանք ու էդտեղից էլ ամեն ինչ սկսվեց:
Գնացքին սպասողներից մեկն էլ օգնեց, որ հասնենք Հյուսիսային ավտոկայան։ Ավտոկայանում գազելներից մեկի դիմաց միջին հասակի, կարմիր շապիկով տղամարդ էր կանգնած` չափազանց աշխույժ ու բարձրախոս: Մոտեցավ մեզ.
- Աղջիկներ, ձեզ ո՞ւր ա պետք հասնել։
- Թերակղզի։
- Նստեք, գնում եմ Նիկոլի հայրենիք, ձեզ կիջացնեմ։
- Բա ձեր անունն ի՞նչ ա։
- Էսօր` Սիմոն, վաղը` դեռ չեմ որոշել։
Նստեցինք ու ամբողջ ճանապարհին լսում էինք ոնց ա Սիմոնը պատմում թթի արաղի, հեղափոխության ու Իջևանի մասին։ Մեզնից գումար չվերցրեց, բայց ասեց`իմ մասին նենց գրեք, որ հայտնի դառնամ։
We woke up that morning with nothing to do. We thought, shouldn’t we organize the closing of the “Wishup”* season? We had enough money for a Snickers bar for the road and some fresh mineral water. We decided to take the train there and come back by bus. As is our luck, there was no train that day.
Two years ago, we had decided to hitchhike to Sevan. It was the beginning of summer, quite cold still and windy. A large Gazelle* stopped. A grandpa said, “Hop in, I’ll take you.” We did and found out that he was transporting potatoes. We squeezed in. We told him that we planned to head back to Yerevan in about three hours. He dropped us off, three hours passed and we were on the highway again. It turned out the grandpa had scheduled the pickup, passed by where he had dropped us off and picked us up again. We were smiling and it felt cozy. And so the tradition began.
Someone else who had been waiting for the train helped us get to the northern bus station.A quite lively and loud man in a red shirt and of average height was standing next to the Gazelle:
- Girls, where do you need to go?
- The peninsula.
- Get in, I’m going to Nikol’s hometown,* I’ll give you a ride.
- What’s your name?
- Today, it's Simon, tomorrow, I don’t know.
We got in and listened to Simon speak about mulberry vodka, the revolution and Ijevan. He did not charge us for the bus ride but told us to make him famous.
Սիմոն - Էս բա խի՞ ես նկարում, հո հարկայինից չե՞ք։
Ես - Չէ՜, հոդված ենք գրելու քո մասին։
Սիմոն - Պա՜հ, ասա կարգին հայտնի տղա եմ դառնալու էլի։
Ճանապարհին հասցրեցինք ծանոթանալ ամբողջ ավտոբուսի հետ, բոլորն ուրախ էին տեսնել ավտոստոպը կիրառության մեջ, չնայած զգուշավոր էին: Հենց էդտեղ էլ պարզ դարձավ, որ մարդիկ փակ են օգնություն խնդրելու, բայց բաց` օգնելու հարցում: Ու մարդկային բազմազանությունը դիտարկվում է ոչ թե որպես ընտրություն, կամ հնարավորություն, այլ որպես պոտենցիալ վտանգ, որը սպառնում է առօրյային: Ավտոբուսում հասցրեցինք քաղաքական վերլուծություններ անել, հեռախոսահամարներ փոխանակել: Վերջում մի ամբողջ էջ գրառումներ էին նոթատետրիս մեջ`ինստագրամի էջեր ու հեռախոսահամարներ:
Սիմոն - Երեխեք, պատրաստ ե՞ք թռիչքի:
Ես - Ըհը՜...
Սիմոն - Հետս սելֆի կանեք, նոր կգնաք։
Ի դեպ, մի անգամ Դիլիջան էինք գնում, ավտոստոպով։ Մի մարդ կանգնեց, համաձայնեց մեզ հասցնել տեղ։ Նստեցինք, հետևի նստարանին, մանկական սնունդ ու պամպերս էր, ու մենք` Ծովագյուղի մեջտեղում։ Շատ ձիգ ու կոպիտ մարդ էր, հազիվ էր ժպտում։ Ճանապարհի կեսից երաժշտություն միացրեց, որ ցրի անհարմար լռությունը։ Մեկ էլ էնքան լայն ժպտաց, ոնց որ ամբողջ կյանքում էդ պահին էր սպասել. սկսեց քթի տակ երգել՝ Նիկոլն ազգի հերոս է, Հայաստանը փարոս է...
Սիմոն / Simon
Հրաժեշտ տվեցինք ավտոբուսի մեր նոր ընկերներին ու շարունակեցինք ճանապարհը: Հաջորդ կանգառը Սուրբ Խաչ եկեղեցին էր, ճանապարհն էլ` երկար: Չնայած որոշված էր, որ ոտքով էինք անցնելու ճանապարհը, բայց կանգնեց Աշոտն ու առաջարկեց իր օգնությունը: Սկզբում հետներս ռուսերեն էր խոսում, հետո որ նստեցինք, ասաց` ինձ թվաց ամերիկացի եք:
- Ինչո՞վ կարող եմ ձեզ օգնել, աղջիկներ:
- Բարև Ձեզ, ուզում ենք եկեղեցի գնալ:
- Նստեք, բարձրացնեմ, էսքանը հո ոտքով չե՞ք գնալու:
Ճանապարհին Աշոտն ասաց, որ չի վստահում փողոցի մարդկանց։ «Չգիտեմ ո՞վ կլինի ու ի՞նչ տիպի մարդ կհանդիպի ճանապարհին։ Ուրախանում եմ, որ տեսնում եմ Ձեզ, հավես ժողովուրդ եք, բայց աղջկաս կվախենամ թողնել, չգիտեմ ինչու, չեմ վստահում ու վերջ»:
Ավտոստոպում առավել արտահայտված է կնոջ հանդեպ ուշադրությունն ու վախը: Ու խիզախ կնոջ կերպարը ոչ մի կերպ չի հատվում նրա հայ լինելու հետ։ Եթե խիզախ է, ուրեմն եվրոպացի է։
Փոքրիկ ճամփորդության ընթացքում 5 մեքենա փոխեցինք, որոնցից միայն մեկի վարորդն էր դրական վերաբերվում ավտոստոպի մշակույթին` Մանուկը, ով էլ մեզ հասցրեց Երևան: Ավտոստոպին նա նայում էր որպես զարգանալու, նորը ճանաչելու ու ֆինանսական սուղ պայմաններից չկաղապարվելու լավագույն միջոցի: Բայց անգամ Մանուկը վստահ չէր տղամարդկանց հարցում: «Մեկ-մեկ խուսափում եմ տղաներ վերցնելուց, ի՞նչ գիտես` ովքեր են, ինչի՞ են ընդունակ։ Աղջիկների դեպքում հեշտ է, իրենք անվնաս են»:
Մանուկ/Manuk
Մանուկն ասաց, որ ուրախ կլինի, որ իր աղջիկն էլ մեծանա ու ավտոստոպով ճանապարհոդրելու ինքնուրույնություն ունենա: Ճիշտ է, չբացառեց նաև, որ կանհանգստանա, բայց իր անհանգստությունը չի կտրի նրա թևերը:
Վիշապում, ինչպես միշտ, խաղաղ էր, ու ամբողջ օրվա խառնաշփոթից փախչելու համար պետք էր պարզապես ափին նստել, գինի խմել, բարձր ծիծաղել, պարել ու վերադառնալ:
Երեկոյան մենք արդեն Երևանում էինք: Հասցրել էինք ծանոթանալ մարդկանց հետ, որոնք ապրում են ուրիշ նիստ ու կացով, ուրիշ պատկերացումներ ունեն կյանքի մասին, բայց մեկ է, դա չէր խանգարում նրանց բաց լինել դեպի նորը:
Առավոտյան արթնացանք ու կիրակի էր ու էլի անելու բան չկար ու Վիշապի համար արդեն ցուրտ էր: Հաջորդ կայարանը`ըստ տրամադրության։
Simon / Սիմոն
Simon: Why are you taking a photo? Are you from the tax office?
Me: No, we are going to write about you.
Simon: I’m going to be seriously famous then.
During the hour-long ride, we met everyone on the minibus.They were happy to learn that we were hitchhiking but also concerned. And then it was clear - people are not open to the idea of asking for help but open to helping.Differences are not seen as a choice or advancement but as potential danger that threaten their life’s setup. We managed to analyze some politics in the bus, exchanged phone numbers and later I noticed that a whole page in my notebook had been filled with notes of Instagram pages and phone numbers.
Simon: Girls, are you ready for your flight?
Me: What?
Simon: Let’s take a selfie together before you leave.
By the way, once we were going to Dilijan. A man pulled over and agreed to take us along. It was us, some baby food and Pampers on the back seat. He was tense and rough and hardly smiled. Half way through the ride, to disperse the uncomfortable silence, he put on some music and out of the blue smiled so widely as if that was the moment he had been waiting for all his life, he was humming along, “Nikol is the hero of the nation, Armenia is a lighthouse...”
We said goodbye to our new friends from the bus and got on with the trip. The next stop was Surb Khach Monastery. The road was long and we planned to walk but Ashot pulled over and offered to help. At first he spoke in Russian and after we had gotten in, he said, “I thought you were Americans.”
- How can I help you girls?
- Hi, we want to get to the church.
- Get in, I’ll take you up there, you cannot walk all that way.
Ashot/Աշոտ
On the way Ashot told us that he did not trust people on the street: “I don’t know what kind of a person I’ll come across on the road. You are a cool bunch, I’m glad I met you but I would be too afraid to allow my daughter to do the same. I don’t know why, I don’t trust people and that is that.”
When it comes to hitchhiking, the attention towards women and the fear for them is palpable. We found out that being considered a daring woman and Armenian don't intersect; if you are daring enough to hitchhike, you must be European.
During our short trip we were offered five rides. Only one driver had a positive attitude towards hitchhikers and that was Manuk, who gave us a ride back to Yerevan. He told us he believes hitchhiking is a new opportunity to travel, to get to learn about new perspectives and not be held back by finances. But again, Manuk did not trust men. “I sometimes avoid picking up men, because you don’t know who they are, what they are capable of,” he said. “That concern is more or less settled in the case of women, they are harmless.”
Manuk said he would like it if his daughter grew up to be independent, to hitchhike. True, he would be worried but would not let his concerns clip her wings.
As always it was relaxing at Wishup and all one needs to do to escape the chaos of the day is sit on the shore, drink some wine, laugh loudly, dance a little and return.
We were back in Yerevan in the evening. We had met people who lived by different routines, had a different understanding of life but none of that kept them from picking up something new.
We woke up the next morning, it was Sunday, there was nothing to do but it was already chilly for Wishup and the next destination was to be determined by a whim.
